Plaatje hierboven: Antwerpen, 22 juli 2019. Het mausoleum in neo-moorse stijl op de begraafplaats Schoonselhof te Antwerpen werd in 1913 opgericht ter ere van Abraham Tolkowsky (1868-1913) en zijn familie. Hij was o.a. stichter van de Joodse Centrale en zijn nazaten richtten in 1923 de enige Joodse vakantiekolonie Villa Altol op in Kapellenbos bij Antwerpen als geschenk voor de kinderen van de Joodse gemeenschap
Op 28 mei 2019 was het precies 79 geleden dat het Belgische leger, na 18 dagen terugtrekken en na verschillende zware gevechten met hoge verliezen, de wapens neerlegde.
Achteraf kreeg die militaire operatie de naam van Achttiendaagse Veldtocht mee, verwijzend naar de operaties van het Belgische leger tijdens de Tweede Wereldoorlog vanaf de inval door het Duitse leger in België op 10 mei 1940 tot aan de capitulatie van het Belgische leger op 28 mei 1940.
Bijna 7000 Belgische militairen lieten het leven tussen 10 mei en 28 mei 1940. Onder hen bevonden zich ook een onbekend aantal Joodse militairen die in het Belgisch leger dienden. Onder hen adjudant Albert Wellner en soldaat Abraham Geldzähler die dienden in het 35ste Linieregiment.
Op maandagavond 27 mei 1940 besloot Koning Leopold III te capituleren. Miljoenen vluchtelingen en wat rest van het leger zaten op da ogenblik samengepakt op zo’n 2000 vierkante kilometer groot stuk gebied in West-Vlaanderen. Eer valt er niet meer te rapen, maar er valt wel veel bloed te besparen. Op dinsdagochtend 28 mei om 7 uur is de strijd gestreden.
Uitzichtloze situatie op de avond van 27 mei 1940
Belgisch leger teruggedrongen in de pocket Brugge, Roeselare en Nieuwpoort
Op die laatste dag van de capitulatie werden de 28-jarige adjudant Albert Samuel Wellner en de 29-jarige soldaat-milicien Abraham Israël Geldzähler, beiden geboren in Antwerpen, mee in het nauw gedreven. Op de laatste dag van de capitulatie, op 28 mei 1940 werden ze door de nazi’s gevangen genomen en vrijwel onmiddellijk geëxecuteerd omdat ze Joods waren.
De rest van de troepen die zich nog in Vlaanderen bevonden, werd gevangen genomen. Het zou hier eveneens om bijna 150.000 militairen gaan. Wie beroepsofficier of -onderofficier was, vloog in regel meteen naar Duitsland en kon aankijken tegen vijf jaar gevangenschap in een Stalag of Oflag. Wie een beetje geluk had, kwam net na de overgave terug thuis op eigen houtje of met toestemming van de Duitse bezetter via een zogenaamd “Entlassungsschein”.
Een 3000 van de 7000 gesneuvelde Belgen liet het leven tijdens de leieslag in de laatste dagen van de Belgische veldtocht. In totaal zijn er ca. 6500 militairen gesneuveld tijdens de meimaand 1940, nadien zijn er nog gestorven aan hun verwondingen of vonden de dood tijdens hun krijgsgevangenschap.
Begraafplaats Schoonselhof, Antwerpen, 22 juli 2019
Een half jaar nadat koning Leopold III de capitulatie van het Belgische leger had bevolen, trok de koning op 19 november 1940 naar het hoofdkwartier van de Füher in Berchtesgaden, Duitsland. In een poging om de positie van België in het Derde Rijk te bespreken en zijn troon veilig te stellen, had de Belgische koning Leopold III een onderhoud met Reichsführer Adolf Hitler. Na de oorlog zal hem de rekening worden gepresenteerd voor zijn verraad.
Daags na de Landing in Normandië op 7 juni 1944, werd Koning Leopold III en zijn gezin door de Duitsers gedeporteerd en opgesloten in het kasteel Hirschstein aan de Elbe in Saksen. Op 7 maart 1945, toen de geallieerde troepen naderden, werden ze overgebracht naar Strobl in Oostenrijk. Begin mei ’45 werd de koninklijke familie door het 7de Amerikaanse leger van generaal Alexander Patch bevrijd en werd de koninklijke familie op 5 oktober 1945 naar Zwitserland overgebracht.
Intussen was in België de Koningskwestie uitgebroken. Begin augustus 1950 besloot koning Leopold III om af te treden en werd prins Boudewijn op 10 augustus 1950 tot plaatsvervanger van zijn vader aangesteld. Op 11 augustus 1950 legde koning Boudewijn I de eed af. De monarchie was gered.
Leopold III en de Führer in Berchtesgaden
Bronnen:
naar een artikel van Luc Vandevelde “Meetjesland en de 18-daagse veldtocht” van 26 augustus 2015 op de site van Meetjesland1940
naar een artikel “Toestand Belgisch leger ten tijde van mei 1940” op de site van Bunkergordel Bruggenhoofd Gent
naar de website van de begraafplaats Schoonselhof te Antwerpen