Op een zinderende dag in juli 2018 stopte de Duitse politie een rode Ford S-Max-huurauto die met hoge snelheid richting Oostenrijk reed.
De chauffeur, Assadollah Assadi, de derde secretaris van de Iraanse ambassade in Wenen, werd onder schot gearresteerd en in hechtenis genomen.
Hoewel ongebruikelijk, was er een goede reden om de diplomaat vast te houden: Assadi had zijn immuniteit gebruikt om een bom op een commercieel vliegtuig van Teheran naar Oostenrijk te smokkelen, met de bedoeling iets uit te voeren wat een van Europa’s ergste gruweldaden van de afgelopen jaren zou zijn geweest.
Eenmaal in Wenen had hij het apparaat – met de codenaam ‘Playstation’ – overhandigd aan twee getrouwde Belgisch-Iraanse agenten, Amir Saadouni en Nasimeh Naami, en had hen opgedragen een antiregime-evenement in Parijs op te blazen, dat zou worden bijgewoond door Hoogwaardigheidsbekleders waaronder Rudy Giuliani en voormalig milieusecretaris Theresa Villiers.
Het complot werd op de dag van de aanval verijdeld na een tip van Mossad, waarbij honderden levens werden gered.
Assadi werd de volgende dag gearresteerd terwijl hij op zoek was naar diplomatiek toevluchtsoord in Oostenrijk. Maar zoals we in de Jewish Chronicle van deze week meldden, had de schat aan bewijs in het voertuig alarmbellen moeten doen rinkelen in Europese gangen van stroom – alarmbellen die vandaag bijzonder luid zouden moeten klinken.
De auto werd effectief gebruikt als een mobiel inlichtingenstation om agenten te besturen. Het bevatte handgeschreven verslagen van reizen naar 289 locaties in 22 steden in Europa, evenals aantekeningen over het omgaan met bommen en ideeën voor aanvallen met zure en giftige pathogene stoffen.
Ook werden er kwitanties ontdekt voor onkostenvergoedingen en salarisbetalingen aan spionnen, gegevens over aan hen verstrekte computers, talloze mobiele telefoons en gps-apparaten en meer dan € 30.000 (£ 26.000) in contanten.
Kortom, het onthulde een Iraans spionagenetwerk in Europa dat zowel qua omvang als qua reikwijdte verrassend was. Gezien in het licht van de politieke context van die tijd, leek de arrestatie bijna ironisch. Nog geen acht weken eerder had Donald Trump Amerika teruggetrokken uit de nucleaire deal met Iran, het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), waarmee hij de theocratie opnieuw ‘maximale druk’ oplegde. De Europeanen waren geschokt.
Een van de belangrijkste redenen van Washington voor het verlaten van de deal, ondertekend door de regering-Obama in 2015, was dat het opheffen van sancties Teheran in staat stelde om uitgebreide terreurnetwerken, proxy-milities en raketopstellingen in het buitenland te financieren.
Maar zelfs terwijl onderzoekers zich verdiepten in het materiaal dat in Assadi’s rode Ford S-Max werd aangetroffen, waren beleidsmakers in de Europese hoofdsteden bezig met het ontwerpen van een mechanisme om Iran in staat te stellen handel te blijven drijven achter de rug van de Amerikanen. Het systeem, bekend als ‘Instex’, werd vijf maanden later gelanceerd in een poging het afschrikmiddel uit Washington te castreren. Deze bizarre gang van zaken kan niet genoeg worden benadrukt.
Bewijsstuk A: Teheran activeert zijn uitgebreide spionagenetwerk in een poging honderden burgers in de straten van Parijs op te blazen. Bewijsstuk B: de Europeanen proberen de Amerikaanse druk op de theocratie te ondermijnen door meer geld in de muil te stoppen. Een cynicus zou het zelfmoord kunnen noemen door diplomatie.
Deze week herhaalt de geschiedenis zich. Acht weken geleden veroordeelde een Antwerpse rechtbank Assadi en zijn drie mede-samenzweerders tot tussen de 15 en 20 jaar gevangenisstraf. Dit was de eerste veroordeling van een Iraanse functionaris voor terroristische misdrijven sinds de islamitische revolutie van 1979.
Toch gingen de Europese machten deze week door met directe onderhandelingen met Teheran in Wenen, gericht op het uitwissen van alle sporen van de Trump-jaren en het herstellen van de nucleaire deal. In alle opzichten verliep de voortgang snel: een paar dagen van discussies resulteerden in een ‘roadmap’ die binnen twee maanden zou kunnen leiden tot een nieuwe overeenkomst. De ayatollahs hebben er nooit aan getwijfeld dat de Europeanen in de palm van hun hand zijn.
De enige sancties waarop Europa vorige week heeft aangedrongen, waren symbolische beperkingen voor een klein aantal Iraanse functionarissen, een gebaar van solidariteit voor mensen met een dubbele nationaliteit die in Iraanse gevangenissen worden gegijzeld.
Afgezien hiervan was het enthousiasme om de kwaadaardige theocratie weer in de kudde te verwelkomen, gewoon niet te verhullen. Om de zaken nog erger te maken, kijkt Washington in het post-Trump-tijdperk even met grote ogen. Terugkeren naar de Obama-deal is een politieke pose geworden voor deze nieuwe regering, die haar als een geloofsartikel nastreeft.
Het kostte Joe Biden slechts 11 weken om van zijn verkiezing tot 46e president van de Verenigde Staten naar het begin van nieuwe nucleaire onderhandelingen met Iran te gaan. Zelfs voordat hij het Oval Office binnenging, had Biden zelfs publiekelijk zijn voornemen om Obama’s JCPOA opnieuw op te warmen, getelegrafeerd.
In een artikel voor CNN afgelopen september stelde hij dat president Trump ‘roekeloos een beleid had weggegooid dat werkte om Amerika veilig te houden en het had vervangen door een beleid dat de dreiging had verergerd’. Laten we zeggen dat de Iraniërs nauwelijks bleven gissen naar de onderhandelingsdoelstellingen van Amerika. Dit was de onderhandelingsschool van David Cameron-Theresa May die tijdens het Brexit-tijdperk zulke werkelijk voorbeeldige resultaten opleverde.
In schril contrast met Israël, wat het tegenovergestelde van vergelding ook is, volgt Europa dat beleid. In de somnambulante waas die in de machtsgangen van het continent hangt, is zelfs een volledig bewapende bom, gebouwd in Teheran en op weg naar aflevering aan een bijeenkomst van duizenden mensen in het centrum van Parijs, niet genoeg om ernstige aarzelingen op te wekken over de bedoelingen van het Iraanse regime.
De geplande aanslag in het hart van Frankrijk werd, verbazingwekkend genoeg, algemeen gezien als een interne Iraanse kwestie. De veiligheidsdiensten hebben het spionagenetwerk ontworteld en daarna weer normaal doorgewerkt.
Zoals een bron die bekend was met de kwestie me vertelde:
Het complot was misschien een wake-up call, maar de Europeanen hebben de neiging om van tijd tot tijd wakker te worden en dan weer in slaap te vallen.
En deze keer zitten Europa en Amerika in elkaars verlengde. . Men kan alleen maar hopen dat ze niet hun eigen ondergang aan het slaapwandelen zijn.